Het pad naar een groene binnenstad

Het pad naar een groene binnenstad

01/25/2022 - 12:16

Zoals iedereen tegenwoordig weet is klimaatverandering een groot probleem. Door een toename van CO2-uitstoot en andere broeikasgassen warmt de aarde op, sterven diersoorten uit en stijgt de zeespiegel.
Built Environment
  • Expertise

Dit artikel is geschreven door Laura Faes als opdracht voor het vak Professionele en Communicatieve Vaardigheden, tijdens het academisch jaar 2019 - 2020.

Hoe groenstructuur de klimaatverandering tegen kan gaan

Er wordt al grondig onderzoek gedaan naar verschillende oplossingen om het probleem aan te pakken of zelfs terug te dringen. Er wordt bijvoorbeeld gezocht naar manieren om energie op een duurzame wijze op te wekken. Ook wil men de veestapel verminderen omdat het bemesten van grond veel broeikasgassen zoals lachgas met zich meedraagt.

Groenstructuur

Volgens Peter Bulsing (gemeenteambtenaar Haarlem) zijn overheden vrij duurzaam bezig. Echter, ze richten hun aandacht vooral op de energie transitie, zonnepanelen en woningisolatie. Het zou daarom een goed idee zijn als de overheid daarnaast meer groenstructuur in de steden zou aanbrengen voor een beter klimaat.

Wat wordt er nou precies onder groenstructuur verstaan? Dit kan per persoon verschillen. Iedereen heeft een eigen opvatting van wat groenstructuur is omdat iedereen andere omgeving kan hebben. Voor mij houdt groenstructuur bijvoorbeeld bomen, parken, tuinen, groene daken en bossen in. Voor een ander persoon kan groenstructuur een moeras of heide inhouden, dit is afhankelijk van de leefomgeving van iemand.

Goed voor de psyche

Het is ondertussen algemeen bekend dat natuur en groen in de omgeving een positief effect hebben op het welzijn van de mens. Groen zorgt voor een betere gezondheid waardoor mensen minder snel ziek worden of last hebben van stress. Ulrich (1948) heeft een onderzoek gedaan waaruit bleek dat groen tot een betere gezondheid kan leiden. In zijn onderzoek plaatste hij twee groepen patiënten in verschillende kamers. De eerste groep zat in een kamer met uitzicht op de natuur en de andere groep in een kamer met uitzicht op een blinde muur. Het resultaat was dat mensen met uitzicht op de natuur sneller herstelden.

Groenstructuur in de vorm van (dak)parken kan daarom goed zijn voor de gezondheid. Wandelen in een park kan bovendien ook goed voor je zijn omdat bomen CO2 omzetten in zuurstof.

Luchtkwaliteit

Groen kan daarnaast zorgen voor een betere luchtkwaliteit. Planten nemen CO2 uit de lucht op om fotosynthese te laten plaatsvinden, waarna ze zuurstof als afvalproduct uitscheiden. Naast CO2 heeft groen ook een positieve werking op een andere schadelijke stof: fijnstof.

Fijnstof komt het meeste in de vorm van roet voor, dit is grotendeels te wijten aan de vervuiling door de mensheid. De concentratie fijnstof is het hoogst op plekken waar intensieve veehouderij plaatsvindt, luchthavens gesitueerd zijn of aan de rand van snelwegen. Roet is buiten vervuilend ook slecht voor de gezondheid.

Fijnstofdeeltjes blijven plakken aan de naalden van naaldbomen en worden met regenbuien weggespoeld. Stoffen zoals stikstofdioxide en ozon worden het efficiëntst opgenomen door loofbomen.

Om de vervuiling tegen te gaan is het aan te raden meer bossen te planten. Bossen waar verschillende soorten bomen staan (loof- of naaldbomen) zorgen ervoor dat de meeste schadelijke stoffen uit de lucht gereinigd worden.

Toename van de temperatuur

Broeikasgassen houden warmte vast waardoor de temperatuur op aarde stijgt. Door de toename van broeikasgassen wordt er steeds meer warmte vastgehouden en blijft de temperatuur telkens verder stijgen. Bomen zorgen voor verkoeling in de vorm van schaduw en verdamping. Door verdamping zakt de temperatuur.

“Een toename van 10% van de groenbedekking van steden kan leiden tot een verlaging van de stedelijke temperatuur met 3 graden Celsius.”
(Gemeente Amsterdam, 2017)

In steden ligt de temperatuur vaak hoger dan op het platteland omdat in de steden men dichter op elkaar leeft. Het verschil tussen de temperatuur in de stad en op het platteland kan soms wel met 7 graden Celsius verschillen.

Volgens Marian Stuiver (Programmaleider Metropolitan Solutions aan Wageningen University & Research) zorgt betegelingvan tuinen voor een bijdrage aan het hitte-eilandeffect in steden. Met hitte-eilanden worden plekken in de stad waar het veel warmer is bedoeld. Deze warmte is vooral te danken aan hoogbouw en weinig groenstructuur waardoor er amper tot geen afkoeling is.

Stenen, beton of asfalt nemen veel warmte op. Groenbeplanting op een gebouw kaatst warmte terug. Gebouwen hebben op deze manier minder last van warmtestralen. De Gemeente Breda heeft voor 2019 €10.000 gereserveerd om gevelbeplanting te realiseren.

“Dakgroen beïnvloedt wel de temperatuur binnenshuis maar heeft geen effect op de temperatuur op straatniveau. Verticaal groen doet dat wel omdat het ervoor zorgt dat weerkaatsing van warmte tussen gebouwen niet meer optreedt.”
Aldus Ammers, hoofd adviseur openbare ruimte Arnhem.

Wateroverlast

Door de opwarming van de aarde neemt de intensiteit van regenbuien fors toe. Water zakt amper door verharde tegels heen, het komt echter in de riolering terecht. Bij een toename van regen kan er wateroverlast in de riolering ontstaan. Bij groenstructuur fungeert de bodem als een spons. Planten nemen met hun wortels veel water op. Het opgenomen water kan weer gebruikt worden voor fotosynthese.

“Steden zijn nu vooral ingericht op het afvoeren van water, maar in de toekomst gaan we door groene ontwerpen steeds meer meebewegen met het klimaat en zorgen dat het water wordt vastgehouden en geborgen in de stad.”
(Hattum, 2018)

Door het aanleggen van meer stadsparken kan water dus beter worden vastgehouden.

 

Biodiversiteit

Onder biodiversiteit wordt de verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied verstaan.

Een van de gevolgen van de klimaatverandering is dat sommige diersoorten uitsterven. Dit wordt veroorzaakt door de toename van de temperatuur op aarde en aan de aantasting van natuur, zoals het kappen van regenwoud. Visserij en jacht hebben daarbij ook geen positief effect op de uitsterving van sommige diersoorten.

Volgens Australische onderzoekers zal het aantal insectensoorten de komende decennia met 40% afnemen.

Door de toename van groenstructuur in de stad worden steden hun eigen ecosysteem. Een ecosysteem is de samenleving van organismen onderling en de samenleving van organismen met abiotische factoren (alle levenloze factoren) in de omgeving.

In Wageningen is er onderzoek gedaan naar ‘Tiny Forests’. In deze mini bosjes wordt op een relatief kleine plek een breed scala aan verschillende bomen gepland. Het Instituut Voor Natuureducatie wilt dat er in een aantal jaar honderden Tiny Forests in Nederland aangelegd worden.

In 2018 is er een Tiny Forest vergeleken met een nabijgelegen bos, uit het onderzoek bleek dat de biodiversiteit in het Tiny Forest hoger lag dan in het nabijgelegen bos.

Een van de tegenargumenten tegen vergroening van steden kan zijn dat er weinig plek is om een heel bos of park aan te leggen. Gelukkig neemt een Tiny Forest ongeveer een tennisveld aan oppervlakte in beslag waardoor op een makkelijke manier de biodiversiteit gestimuleerd kan worden.

Samengevat

Door de uitstoot van broeikasgassen warmt de aarde op en sterven diersoorten uit.

  • Groenstructuur zorgt er voor dat mensen beter in hun vel zitten en gezonder zijn.
  • De luchtkwaliteit verbeterd door bomen en andere vormen van groen. Planten nemen CO2 op en stoten zuurstof uit en naaldbomen zorgen voor de onttrekking van fijnstof uit de natuur.
  • Groen zorgt voor verkoeling, kaatst warmte terug en gaat het hitte-eilandeffect in steden tegen.
  • Water wordt makkelijker door groen vastgehouden waardoor er geen wateroverschot meer is.
  • Groen zorgt voor een betere biodiversiteit.

Kortom, groenstructuur in steden brengt alleen maar voordelen met zich mee!

Bibliografie: